Erythema nodosum ลักษณะเป็นตุ่มกดเจ็บใต้ผิวหนัง มักเป็นอาการของโรคทาง systemic disease บางอย่าง แต่บางรายอาจไม่มีสาเหตุ (idiopathic) ก็ได้เช่นกัน
หากมีอาการเหล่านี้ร่วม มักเป็น Secondary EN
Fever, malaise, headache, gastrointesti- nal complaints (such as abdominal pain, vomiting, and diarrhea), cough, lymphadenopathy
Clinical features
Erythematous tender nodules bilaterally on the shins หรืออาจเห็นเป็น Bruise-like appearance เรียกว่า “erythema contusiformis”
ผื่นมักอยู่บริเวณ lower leg อาจพบที่ ankle, thigh, forearm ได้ โดยทั่วไปผื่นสามารถยุบได้เองใน 1-6 สัปดาห์ กลายเป็นลักษณะคล้ายรอยช้ำ บางรายมีร่องรอย ulceration, scarring, or atrophy ได้
Histologic findings
พบ predominantly septal panniculitis without vasculitis (Fig. 2a)
Early lesions
Hemorrhage and edematous septa with a prominent mixed inflammatory infiltrate consisting of lymphocytes, histiocytes, eosinophils, and numerous neutrophils, infiltrating from the septa to the periphery of the adjacent lobules
Late lesions
The effacement of lobules with fibrotic and thickened septa infiltrated by lymphocytes, histiocytes, multinucleated giant cells, and just a few neutrophils (Fig. 2b). The radial Miescher’s granulomas consist of small collections of histiocytes arranged around a central star-shaped cleft. This is a relatively specific but not pathognomonic feature. Small- and even medium-sized vasculitis has occasionally been reported
Etiology
แบ่งเป็น Primary EN ไม่ทราบสาเหตุ และ Secondary EN ดังตาราง
Approach to Erythema nodosum
เมื่อพบผื่นลักษณะข้างต้น ควรทำการตัดชิ้นเนื้อเพื่อวินิจฉัยแยกโรค และตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยให้ work up ตามอาการที่สงสัยโรค ไม่จำเป็นต้องส่งตรวจหาทุกโรค
Differential diagnosis
ลักษณะก้อนใต้ผิว ไม่ใช่ลักษณะของ erythema nodosum เพียงโรคเดียวเท่านั้น จึงต้องทำการตัดชิ้นเนื้อผิวหนังเพื่อแยกโรคที่มีอาการคล้ายกัน ดังตาราง
Treatment
Supportive treatment เพื่อลดอาการปวดบวม ได้แก่ Compression with limb elevation ร่วมกับการรักษาด้วยยาอื่น ๆ ตามตาราง
Prognosis
ส่วนใหญ่พยากรณ์โรคดี หายได้เอง
กรณีที่มี secondary causes แนะนำรักษาโรคต้นเหตุ และหากมี drug induced ควรหยุดยาที่เป็นต้นเหตุ
Reference : American Journal of Clinical Dermatology 2021;22:367–378.
HELLO SKIN by หมอผิวหนัง 