4 ข้อควรรู้ ขุยรังแคที่หน้าหรือเซบเดิร์ม

(Seborrheic dermatitis or Dandruff)

1. สาเหตุของโรคเซบเดิร์ม

ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่เชื่อว่ามีหลายปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดภาวะผิวหนังอักเสบชนิดนี้ ได้แก่

✔️ ผิวมัน เห็นได้ว่า มักเกิดผื่นบริเวณที่มีต่อมไขมันเยอะ เช่น ร่องแก้ม หัวคิ้ว หนังศีรษะ อก หลัง เป็นต้น
✔️ เชื้อรา Malassezia ซึ่งชอบไขมัน
✔️ สภาพอากาศ โดยเฉพาะอากาศเย็น ความชื้นต่ำ ผิวแห้ง จะทำให้ผื่นเห่อมากขึ้น
✔️ ความเครียด นอนพักผ่อนไม่เพียงพอ จะทำให้มีอาการกำเริบของผื่นได้
✔️ ดื่มสุรา
✔️ การเสียดสี แกะเกาผิวหนัง
✔️ กรรมพันธุ์ ที่มี Mutation of ZNF750

2. บุคคลที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเซบเดิร์ม
ได้แก่

✔️ คนที่มีผิวมัน
✔️ ผู้ป่วยระบบประสาท เช่น อัมพฤกษ์อัมพาต พาร์กินสัน อัลไซเมอร์ ลมชัก
✔️ ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น เอชไอวี (CD4 200-500 cell/mm3)
***ดังนั้นควรนึกถึงและตรวจหาภาวะเอชไอวีร่วมด้วยเสมอถ้าหากมีลักษณะของเซบเดิร์มที่น่าสงสัยเหล่านี้ คือ
🔥 อาการรุนแรง ผื่นลามบริเวณกว้าง (Severe, extensive disease)
🔥 ไม่ตอบสนองการรักษา (Refractory disease)
✔️ บางครั้งอาจพบผื่นคล้ายเซบเดิร์มได้ในกรณีภาวะขาดวิตามินบางชนิด เช่น B2, B6, Zinc

3. การรักษาเซบเดิร์ม

โรคเซบเดิร์มเป็นโรคที่ยังไม่สามารถรักษาให้หายขาด การรักษาส่วนใหญ่เป็นการรักษาให้ภาวะกำเริบหายเร็วขึ้น ส่วนมากใช้เวลา 2-3 สัปดาห์ต่อการรักษาในแต่ละครั้งของการกำเริบ

โดยแพทย์อาจพิจารณาให้การรักษาด้วยยา ขึ้นกับอาการของแต่ละบุคคล
• ยาทา เช่น ยาทาสเตอรอยด์, ยาทาฆ่าเชื้อรา, ยาทากลุ่ม Calcineurin inhibitor (Off-label)
• ในกรณีมีผื่นที่หนังศีรษะ อาจใช้แชมพูสระผมที่มีส่วนผสมของ Selenium sulfide, Ketoconazole, Zinc, Tar
• ยารับประทาน (กรณีโรครุนแรง ดื้อต่อการรักษา ควรได้รับการรักษาควบคุมโดยแพทย์) เช่น
ยากินฆ่าเชื้อรา, ยากินกลุ่มอนุพันธ์ของวิตามินเอขึ้นกับผู้ป่วยแต่ละราย
• การฉายแสง Narrow Band UVB

4. PRACTICAL POINT

สกินแคร์สำหรับเซบเดิร์ม แนะนำดังนี้ค่ะ

• คนเป็นเซบเดิร์มสามารถทาสกินแคร์ได้ ไม่ได้เป็นข้อห้าม และยังเป็นการเสริมการรักษาด้วยยา และลดการเห่อของผื่นในระยะยาวได้
• ล้างหน้าด้วยน้ำสะอาด อาจใช้ผลิตภัณฑ์ล้างหน้าที่มีส่วนผสมของ 2% zinc pyrithione ร่วมด้วยได้
• ควรเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของ แอลกอฮอล์ น้ำหอม หรือผลิตภัณฑ์ที่จะทำให้ผื่นกำเริบ เช่น After shave, Toner, Hair spray
• ควรใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่ช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นผิวเพื่อป้องกันผิวแห้ง จะช่วยให้ผิวแข็งแรง ลดการเห่ออักเสบผิวได้ โดยแนะนำเป็น oil-in-water
ในรูปแบบ light cream, emulsion, gel
• ควรใช้สกินแคร์ที่มีคุณสมบัติตรงจุด คือ
1* ลดการอักเสบ
2* ลดการระคายเคือง
3* ยับยั้งเชื้อรา
4* ลดการหลั่งน้ำมันผิว

ยกตัวอย่างส่วนผสมที่มีคุณสมบัติข้างต้น เช่น piroctone olamine, stearyl glycyrrhetinate, avenanthramides, biosaccharide gum-2, and zinc salt of L-pyrrolidone carboxylate (zinc PCA)
กลไกดังแสดงในรูป

ยกตัวอย่างสกินแคร์ที่มีข้อมูลเสริมการรักษาผื่นเซบเดิร์ม เช่น Nutradeica® DS Facial Gel Cream
ซึ่งมี Clinical study จาก ISDIN พบว่า
** ฤทธิ์ต้านเชื้อรา M.furfur ไม่แตกต่างจากยาต้านเชื้อรา 2% ketoconazole
** ฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยลด TNF-α,IL-6, IL-8 ไม่แตกต่างจากยาทาสเตอรอยด์ 1% Hydrotisone
[อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมตอนท้าย]

BOTTOM LINE

เมื่อเป็นโรคเซ็บเดิร์มควรทำความเข้าใจให้ดีว่าเป็นโรคที่ไม่หายขาด การหลีกเลี่ยงปัจจัยที่กระตุ้นเป็นการป้องกันการกำเริบของโรคที่ดีที่สุดค่ะ หลีกเลี่ยงการแกะเกาบริเวณผื่น เพื่อป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนค่ะ และหากมีการกำเริบควรมาพบแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษาที่ถูกวิธี

ด้วยความปรารถนาดี
หมอเจี๊ยบ

References
• Fitzpatrick 8th edition
• Bolognia 4th edition
Textbook of Dermatology
The Journal of clinical and aesthetic dermatology: 14(9 Suppl 1);S39–S45.
Dermatol Ther (Heidelb) 2019:9;469–477.
Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology 2019:12;103–108.
Dermatol Ther (Heidelb) 2020:10;87–98.
J Cosmet Dermatol. 2021;20(Suppl. 1):14–17.
Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology 2022:15;483–488.

[Disclaimer] สนับสนุนความรู้โดย
📥📥 ISDIN Nutradeica® DS Facial Gel Cream

ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวหน้า เนื้อเจลครีม ซึมเร็ว
เหมาะสำหรับผิวเซบเดิร์ม ผิวระคายเคืองง่ายจากการใส่หน้ากากหรือยาสิว

ACTIONS:
▫️Acetamide MEA ช่วยลดการระคายเคือง ปรับสมดุลผิว เพิ่มความชุ่มชื้นผิว
▫️Dihydro-avenanthramide (SymCalmin®) ช่วยลดอาการคัน
▫️Piroctone olamine และ Biosaccharide gum-2 (Rhamnosoft®) มีฤทธ์ิต้านเชื้อรา
▫️Stearyl Glycyrrhetinate ลดการอักเสบ แสบ แดง
▫️Zinc PCA ลดความมันผิว

Clinical studies จาก ISDIN พบว่า
• ทดสอบในคนไข้ผื่นเซบเดิร์ม
หลังการใช้ 8 วัน อาการผิวลอกขุยลดลง 81% คันลดลง 61% ผื่นแดงลดลง 59%
• ทดสอบในทารกต่อมไขมันอักเสบที่ศีรษะ
หลังการใช้ 15 วัน ผื่นแดง ผิวลอก ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และหลังการใช้ 30 วัน ไขบนหนังศีรษะลดลง
• ทดสอบในคนใส่หน้ากากอนามัยเฉลี่ย 9 ชั่วโมงต่อวัน
หลังการใช้ 7 วัน อาการแสบ ระคายเคืองดีขึ้น
หลังการใช้ 4 สัปดาห์ พบว่าสิวดีขึ้น

*การตอบสนองต่อผลิตภัณฑ์ขึ้นกับสภาพผิวแต่ละบุคคล